Koffieproever Norman heeft zijn smaak en geur nog niet terug na corona: ‘Het maakt me wanhopig’
Veel coronapatiënten verliezen reuk en smaak, tot wel maanden nadat andere klachten zijn weggetrokken. Onderzoeker Sanne Boesveldt: ‘In het begin stuurde ik mensen terug: het komt goed, heb geduld. Maar nu durf ik dat niet meer zonder terughoudendheid te zeggen, want we weten het gewoon niet.’
JETTE PELLEMANS
VRIJDAG 31 JULI 2020
Het begon op een maandagochtend in juni. Norman Mazel (46) werd wakker met een verstopte neus en van het ene op het andere moment was zijn reuk totaal verdwenen. Zijn ochtendkoffie smaakte nergens naar, van zijn ontbijt proefde hij niks. Dat was vreemd. De dinsdag werd al wat zorgelijker, vertelt Mazel. ‘Ik kon weer vrij ademen door mijn neus, maar mijn reuk was nog steeds weg. Toen die donderdag bleek dat er een coronabesmetting was vastgesteld op de ziekenhuisafdeling waar mijn vrouw net een operatie had ondergaan, viel het kwartje.’
Opeens niet meer kunnen ruiken en proeven was recent opgenomen als één van de vier officiële symptomen van Covid-19. ‘Ik had de pech corona te hebben opgelopen in het ziekenhuis.’
Dubbel pech voor Mazel, want zijn neus is essentieel voor zijn beroep: hij is kwaliteitscontroleur bij een koffie-importeur en proeft normaal gesproken zo’n vijftien koffies per dag. Sinds de coronabesmetting komt zijn reukvermogen maar heel langzaam terug. Laatst kreeg hij een pakket met zakken versgemalen koffie toegestuurd, waar hij hoopvol zijn neus in stak. Niets. ‘Toen kon ik wel door de grond zakken. Je wéét hoe zo’n doos je normaal gesproken totaal tegemoet geurt.’
Pannetje met knoflookolie op het vuur
In de dagen erna rook Mazel tevergeefs aan een pannetje met knoflookolie op het fornuis, at hij een pizza met rauwe ui en salami, zette hij alle schuiven open van de grote silo’s met kilo’s verse koffie. En telkens weer die teleurstelling omdat het slechts een hint of soms totaal niks opleverde van wat hij normaal zou ruiken.
Inmiddels schat Mazel zijn huidige reukvermogen op de helft van wat het was. ‘Dat irriteert me en maakt me tegelijkertijd wanhopig. Ik heb afgelopen jaren als kwaliteitscontroleur zorgvuldig mijn neus getraind: ik ben zelfs tweede geworden bij het Nederland kampioenschap koffieproeven. Nu zijn al die finesses weg en het is totaal onduidelijk of en hoe die terugkomen.’
Norman Mazel poogt te proeven.Beeld Koen Verheijden
In die eerste coronacrisisweken stond ‘verloren smaak en reuk’ niet expliciet op de radar als symptoom van Covid-19, maar voor reuk- en smaakwetenschappers werd het vanaf half maart steeds duidelijker: een grote groep van de coronapatiënten krijgt te maken met deze klacht.
Wezenlijke aanslag op kwaliteit van leven
Ondertussen ondervinden veel patiënten dat hun reuk en smaak maar gedeeltelijk of zelfs helemaal niet terugkeert, ook al zijn de koorts, verkoudheid en andere klachten wel verdwenen. Dat heeft meer impact dan misschien op het eerste gezicht wordt gedacht: het is een wezenlijke aanslag op de kwaliteit van leven en kan zelfs zorgen voor depressieve klachten.
Maar eerst weer even terug naar het begin van de crisis: nadat haar land in lockdown ging, hoorde de Nederlandse reuk- en smaakonderzoeker Sanne Boesveldt van Wageningen Universiteit & Research (WUR) steeds meer verhalen over coronapatiënten die te maken kregen met plotseling reuk- en smaakverlies. ‘Dat weekend begon een mailconversatie tussen onderzoekers op dit gebied: binnen no time waren we honderden e-mails verder, elke tien minuten zat mijn mailbox wéér vol. Dat was wel overweldigend.’
Uit de mailwisseling kwam het initiatief voort om een internationaal netwerk op te zetten om te onderzoeken of reuk- en smaakverlies inderdaad een indicator is voor Covid-19. In dat netwerk, het Global Consortium of Chemosensory Research (GCCR), zitten ondertussen 500 onderzoekers uit 50 landen; Boesveldt is vanuit Nederland de onderzoeksleider. Ondertussen hebben 30.000 respondenten meegedaan aan het GCCR-onderzoek.
Zeker de helft van de ex-patiënten
Een eerste conclusie is dat een groot deel van de Covid-19-patiënten er last van heeft: Boesveldt heeft het over een percentage van tussen de 30 en 90 procent. ‘We kunnen dat percentage niet nader specificeren, omdat we nog geen representatieve groep coronapatiënten hebben kunnen testen. Desondanks ga ik uit van een hoog percentage; de helft lijkt reëel.’
Een andere conclusie is dat het niet meer kunnen ruiken en proeven na een Covid-19-besmetting van een andere categorie is dan die tijdens een ‘gewone’ griep of verkoudheid. Bij een normale luchtwegenontsteking raakt de neus verstopt. Daarmee is één van de smaakmechanismen aangetast, maar dat keert doorgaans na een paar dagen weer terug.
Bij Covid-19 zijn echter alle drie smaakmechanismen aangetast: ook de smaakpapillen op de tong en de zogenoemde ‘trigeminale sensaties’: de prikkeling die je voelt als je bijvoorbeeld een scherp pepertje eet. Dat komt omdat het coronavirus zich vastgrijpt op bepaalde smaakreceptoren – en, zo laat het onderzoek zien, ook maar moeilijk loslaat. Dagelijks krijgt Boesveldt berichten, tot aan haar privé Facebookaccount aan toe, van wanhopige mensen die sinds maart al niets meer kunnen ruiken. ‘In het begin stuurde ik die mensen terug: het komt goed, heb geduld. Maar nu durf ik dat niet meer zonder terughoudendheid te zeggen; we weten het namelijk gewoon niet.’
Waar opeens doof of blind worden voor iedereen een schrikbeeld is, hebben we een minder concreet beeld van hoe het is om niet te kunnen ruiken. Ook Hananja van Ommen (31) had er nooit bij stilgestaan, tot ze op 19 maart haar reukvermogen verloor door coronabesmetting.
Norman Mazel raakte zijn reuk- en smaakvermogen kwijt door corona. En dat heeft voor hem nogal gevolgen: hij is koffieproever van beroep. Beeld Koen Verheijden
‘Kom over een half jaar maar terug’
‘Niet de bomen in het bos kunnen ruiken, niet de geur van mijn baby-neefje opsnuiven – het is een groot gemis om dat niet te ervaren. Ik ben ondertussen bij de KNO-arts geweest, die zei dat ik over een half jaar moest terugkomen, als ik nog steeds niets ruik. Hij zei het zo makkelijk, terwijl ik dacht: een half jaar? Dan kun je er net zo goed een psycholoog bij geven.’
Van Ommen, beleidsmedewerker in de jeugdzorg, beschrijft hoe haar sociale leven zich normaliter afspeelt op terrassen en in restaurants in haar woonplaats Utrecht, maar bij al die activiteiten waar ze normaal geluk uit haalt, komt nu de nadruk te liggen op het niet kunnen ruiken en proeven. ‘Je hebt geen idéé hoe vaak mensen zeggen: lekker, hè? Of: o, dat ruikt goed! Ik wil dan niet de hele tijd reageren met dat ik toch niks ruik of proef, maar bij mezelf denk ik dat natuurlijk wel. Dat is ontzettend frustrerend.’
Normaal is Van Ommen goed in positief denken en afleiding zoeken, maar nu is dat lastig: het niet-ruiken zit in alles verweven. ‘Toen óók nog mijn vakantie deze zomer niet doorging, dacht ik wel even: wat blijft er dan nog over?’
Mensen reageren vaak een beetje lacherig
Niet kunnen ruiken is ronduit ontwrichtend, stelt ook Kirsten Jaarsma (55), voorzitter van de patiëntenvereniging Reuksmaakstoornis.nl. Ze is tevens ervaringsdeskundige: acht jaar geleden verloor ze haar reukvermogen door hoofdletsel na een ernstige val van de trap. Jaarsma merkt hoe mensen vaak een beetje lacherig reageren, als ze vertelt dat ze niet meer kan ruiken.
Iets in de trant van: oh, dan ruik je ook iemands stinkvoeten niet, handig hoor. Zelf weet ze wel beter. ‘Ik weet nog hoe onze werkster een opmerking maakte over onze zoon, toen 13 jaar oud: dat hij al echt van die puberzweetvoeten kreeg. Ik raakte totaal in paniek: ik realiseerde me dat ik mijn zoon niet kon meer ruiken. Dat is zoiets primitiefs. Als dat niet meer kan, is dat echt heel erg.’
Ze noemt het accepteren van haar verloren reukzin dan ook een rouwproces. ‘Ik kan na acht jaar zeggen dat ik het heb geaccepteerd, maar dat betekent niet dat ik er nooit meer boos, verdrietig of intens chagrijnig over kan zijn. Ik was bijvoorbeeld altijd dol op truffel en ging jaarlijks naar een speciaal truffeldiner bij ons favoriete restaurant. Dat heb ik vijf jaar niet gedaan. Te pijnlijk.’
Dat de wereld beperkter en neutraler is zonder geuren en smaken, is de dagelijkse realiteit voor duizenden mensen die lijden aan één of andere vorm van reuk- of smaakstoornis. De meeste patiënten hebben anosmie, zij zijn hun totale reukvermogen kwijt. De oorzaak voor anosmie ligt bij sommigen in de beschadiging van het reukorgaan, bijvoorbeeld door een ongeluk of door een virusinfectie. Anderen worden ermee geboren. Het veroorzaakt praktische problemen op het gebied van voedselveiligheid, of vanwege het niet kunnen ruiken van brand- of gaslucht. Maar de psychosociale problemen zijn vaak ingrijpender.
‘Wat dat betreft is het coronavirus nu een zegen – tussen aanhalingstekens,’ zegt WUR-onderzoeker Sanne Boesveldt. ‘Mensen met anosmie voelen zich vaak niet begrepen of erkend. Nu een grotere groep zelf ervaart hoe het is, komt er hopelijk meer begrip en ook onderzoeksgeld voor het onderwerp.’
Elke dag aan de eucalyptus ruiken
Een oplossing of genezing voor anosmie is er niet. Het enige wat kan helpen is reuktraining: een aantal keer per dag aan een flesje met intense geur ruiken zoals eucalyptus, kruidnagel of mandarijn. Daarmee kan het beter worden en kan de patiënt ook zijn progressie volgen.
Alistair Cooper, Een MW die oa schrijft voor Jancis Robinson heeft COVID doorgemaakt en was na enkele weken toch al grotendeels hersteld:
Update from a COVID-19 sufferer.
Hier een neef die ook z'n reuk en smaak kwijt was door het virus, weet niet of het al beter is nu, maar moet verschrikkelijk zijn als dit maanden duurt of zelfs blijvend is
(09-10-2020 02:00 PM)33S schreef: [ -> ]Hier een neef die ook z'n reuk en smaak kwijt was door het virus, weet niet of het al beter is nu, maar moet verschrikkelijk zijn als dit maanden duurt of zelfs blijvend is
Ik ben mijn geur en smaak nooit helemaal kwijt geraakt, wel een week lang geen wijn kunnen binnen houden en alles proefde zoutig. Nu quasi "terug", maar toch denk ik dat ik sommige dingen lichtjes anders ervaar. Mijn vrouw daarentegen is haar geur helemaal kwijtgeraakt, wat voor zo'n speurneus echt ondoenlijk is. Nu ruikt ze sommige dingen alweer beter dan ik, maar ze schat dat ze nog steeds maar aan 50% zit en het is nu toch al ruim zes maand geleden. Mijn dochter heeft het haar reukvermogen helaas nog steeds maar een heel klein beetje terug en dat was ook zo'n speurhond die letterlijk alles rook. Vorige week was ze dan even heel blij: ze had kaneel geroken!
Nee, probeer Covid-19 maar best te vermijden...!
Maar echt, stel je maar es voor...
Hier momenteel niks meer van geur of smaak.
De ideale moment dus om mijn flessen Bordeaux leeg te drinken.
(02-11-2020 09:26 AM)troisetoiles schreef: [ -> ]Hier ook nog een interessant artikel over deze kwestie, o.a. met Frank Jacobs van Perswijn.
https://www.volkskrant.nl/mensen/als-de-...~bc33d87d/
Je wilt het zelf toch liever niet meemaken...
Wow..heftig toch. Dat maakt die hele f****ng corona echt zóveel bedreigender..
@Greg: al getest?
(02-11-2020 10:30 AM)vinejo schreef: [ -> ] (02-11-2020 09:26 AM)troisetoiles schreef: [ -> ]Hier ook nog een interessant artikel over deze kwestie, o.a. met Frank Jacobs van Perswijn.
https://www.volkskrant.nl/mensen/als-de-...~bc33d87d/
Je wilt het zelf toch liever niet meemaken...
Wow..heftig toch. Dat maakt die hele f****ng corona echt zóveel bedreigender..
@Greg: al getest?
Ja dat was zowat het enige positieve nieuws dit weekend...
(02-11-2020 10:42 AM)Smaakatleet schreef: [ -> ] (02-11-2020 10:30 AM)vinejo schreef: [ -> ] (02-11-2020 09:26 AM)troisetoiles schreef: [ -> ]Hier ook nog een interessant artikel over deze kwestie, o.a. met Frank Jacobs van Perswijn.
https://www.volkskrant.nl/mensen/als-de-...~bc33d87d/
Je wilt het zelf toch liever niet meemaken...
Wow..heftig toch. Dat maakt die hele f****ng corona echt zóveel bedreigender..
@Greg: al getest?
Ja dat was zowat het enige positieve nieuws dit weekend...
Blij dat je er nog mee kan lachen..
Veel beterschap, hopelijk kan je snel weer proeven...
(02-11-2020 11:22 AM)vinejo schreef: [ -> ] (02-11-2020 10:42 AM)Smaakatleet schreef: [ -> ] (02-11-2020 10:30 AM)vinejo schreef: [ -> ] (02-11-2020 09:26 AM)troisetoiles schreef: [ -> ]Hier ook nog een interessant artikel over deze kwestie, o.a. met Frank Jacobs van Perswijn.
https://www.volkskrant.nl/mensen/als-de-...~bc33d87d/
Je wilt het zelf toch liever niet meemaken...
Wow..heftig toch. Dat maakt die hele f****ng corona echt zóveel bedreigender..
@Greg: al getest?
Ja dat was zowat het enige positieve nieuws dit weekend...
Blij dat je er nog mee kan lachen..
Veel beterschap, hopelijk kan je snel weer proeven...
Bedankt.
Veel is er toch niet aan te doen.
Dus momenteel gewoon even vasthouden aan de voordelen.
De lever, de voorraad die minder slinkt geen kwartier verliezen aan welke wijn nu te openen.
Of wat past bij dit gerecht.
Water gaat perfect samen met karton, wat voor kleur het ook heeft.
Beetje positief bekijken.
Heel veel beterschap! Zoals blijkt uit het artikel, komt het met veruit het grootste deel van de mensen redelijk snel weer goed.
(02-11-2020 12:30 PM)Smaakatleet schreef: [ -> ] (02-11-2020 11:22 AM)vinejo schreef: [ -> ] (02-11-2020 10:42 AM)Smaakatleet schreef: [ -> ] (02-11-2020 10:30 AM)vinejo schreef: [ -> ] (02-11-2020 09:26 AM)troisetoiles schreef: [ -> ]Hier ook nog een interessant artikel over deze kwestie, o.a. met Frank Jacobs van Perswijn.
https://www.volkskrant.nl/mensen/als-de-...~bc33d87d/
Je wilt het zelf toch liever niet meemaken...
Wow..heftig toch. Dat maakt die hele f****ng corona echt zóveel bedreigender..
@Greg: al getest?
Ja dat was zowat het enige positieve nieuws dit weekend...
Blij dat je er nog mee kan lachen..
Veel beterschap, hopelijk kan je snel weer proeven...
Bedankt.
Veel is er toch niet aan te doen.
Dus momenteel gewoon even vasthouden aan de voordelen.
De lever, de voorraad die minder slinkt geen kwartier verliezen aan welke wijn nu te openen.
Of wat past bij dit gerecht.
Water gaat perfect samen met karton, wat voor kleur het ook heeft.
Beetje positief bekijken.
Veel beterschap in ieder geval.
Bij mij in mijn groepje op het werk afgelopen week 2 zieke personen, wel met lichte klachten.
Wat ziekjes, geur & smaak weg na enkele dagen al beter.
Hopelijk idem dito bij u.
Thanks guys,
We zien wel wat het geeft tegen het einde van de week.
Duimen op beterschap uiteraard.
Had een leuke fles opengemaakt vrijdag en daar zit nog tamelijk wat in. Dus tegen volgende weekend eens testen.
(02-11-2020 11:45 PM)shiraz schreef: [ -> ]Greg, veel beterschap
Dankjewel, stukje bij beetje we komen er wel.
